ابزار هوش تجاری در مایکروسافت (۱)

طبق گزارش گارتنر در سال ۲۰۱۸، شرکت مایکروسافت به مقام Leadership ابزارهای هوش تجاری دست یافته است. در این مقاله قصد داریم به بررسی ابزارهای و سرویس‌های مایکروسافت جهت ارائه هوش تجاری بپردازیم.

 

به طور خلاصه مایکروسافت سه سرویس اصلی را به هوش تجاری اختصاص داده است که عبارتند از: سرویس انتقال و یکپارچه سازی داده (SSIS)، سرویس پایگاه داده تحلیلی (SSAS)
و سرویس‌ گزارش گیری (SSRS).

گذشته از این سه سرویس مایکروسافت ویژگی‌هایی به برنامه پرطرفدار اکسل افزوده است که با کمک آنها امکانات هوش تجاری به آن اضافه شده است از جمله، Power Pivot, Power View, Power Query, Power Map

Power Bi محصول جدید و قدرتمند دیگری از شرکت مایکروسافت است که با هدف ابزار هوش تجاری سلف سرویس توسعه داده شد و این روزها به شدت مورد استقبال قرار گرفته است.

با توجه به رشد روزافزون استفاده از گوشی‌های همراه، مایکروسافت هم از ابزارهای تولید اپلیکشن موبایل غافل نماند و با کمک Mobile Report Publisher به حوزه انتشار گزارش و دشبورد بر روی گوشی تلفن همراه قدم گذاشت.

در ادامه این مقاله و مقاله آتی به معرفی و بررسی هر یک از این ابزارها و سرویس‌ها می پردازیم.


سرویس SSIS: نام این سرویس مخفف عبارت SQL Server Integration Service است و به معنی سرویس یکپارچه سازی اس کیو ال سرویس است. این سرویس در واقع عملیات ETL را انجام می‌دهد. ETL به مجموعه عملیات‌های مربوط به جمع‌آوری ویکپارچه سازی داده‌ها اطلاق می‌گردد. نمونه‌ای از فضای سرویس SSIS را در تصویر زیر مشاهده می‌کنید.


سرویس SSAS: نام این سرویس مخفف SQL Server Analysis Service است و به معنی سرویس تحلیلی اس کیو ال سرور است. با کمک این سرویس داده‌ها به صورت چندبعدی (Multi Dimension) ذخیره می گردد و امکان گزارش گیری و تحلیل داده‌ها با سرعت بسیار بالا فراهم می‌شود. نمونه‌ای از فضای این سرویس را در تصویر زیر مشاهده می کنید.


سرویس SSRS: این سرویس مخفف SQL Server Reporting Service است و امکان تهیه و مدیریت گزارش و دشبوردهای مدیریتی را فراهم می‌کند.
نمونه ای از محیط این سرویس را تصویر زیر مشاهده می‌کنید.

 


در مقاله بعدی به بررسی دیگر ابزارهای هوش تجاری مایکروسافت می‌پردازیم.

 

نمودار خطی – نمودار نقشه درختی

نمودار خطی

در مقاله قبلی به بررسی نمودار ستونی پرداختیم. نمودار ستونی برای تعداد کم و گسسته اقلام مناسب است. اما در صورتی که تعداد اقلام افزایش پیدا کند و یا ماهیت پیوسته (زمان) داشته باشد، کارایی خود را از دست می‌دهد و به اندازه کافی گویا نیست. در چنین شرایطی می توان از نمودار خطی استفاده کرد. دقت کنید که در نمودار خطی، مقادیر به صورت دقیق مشخص نیست و بیشتر نشان دهنده روند تغییرات است تا مقدار دقیق.

نمودار خطی عمدتا به عنوان یک نمودار وابسته به زمان مورد استفاده قرار می‌گیرد و محور افقی (X) در آن نشان دهنده بعد زمان است.

 

 

نمودار نقشه درختی

(این قسمت با کمی تغییر از “کتاب از رسم نمودار تا طراحی داشبورد در اکسل ۲۰۱۶” نوشته دکتر امید معتمدی انتخاب شده است)

نمودار نقشه درختی برای مقایسه داده‌ها با ساختار سلسه مراتبی و تعداد گروه‌های بالا مناسب می‌باشد.

به عنوان مثال فرض کنید که قصد نمایش میزان درآمد حاصل از فروش محصول در هر یک از استان‌ها را با یکدیگر و مقایسه آنها را داریم. استان‌ها را به چهار ناحیه تقسیم کرده‌ایم و می‌خواهیم مقادیر فروش در هر استان، با استان‌های همان ناحیه و استان‌های سایر ناحیه‌های مقایسه کنیم. جدول اکسل مربوط به این داده‌ها به شکل زیر است:

 

 

 

 

در این حالت به علت تعداد بالای استان‌ها و گروه‌بندی شدن آنها، نمی توانیم، از نمودارهای قبلی استفاده کنیم و باید از نمودارهای سلسه مراتبی از جمله نموداری نقشه درختی استفاده کنیم. نمودار مرتبط به این لیست را در تصویر زیر مشاهده می‌کنید.

 

 

 

 

در این نمودار در هر ناحیه، هر استان با یک مستطیل نمایش داده می‌شود که اندازه آن متناسب با عدد مربوط به درآمد در آن استان می‌باشد، به گونه‌ای که هر چقدر در یک استان درآمد حاصله بیشتر باشد، مستطیل مربوط به آن استان بزرگتر می‌باشد. به عنوان مثال مستطیل‌های زرد نشان دهنده ناحیه دو است. پنج استان در این ناحیه قرار دارد. بیشترین مقدار مربوط به استان تهران است که مساحت بیشتری را به خود اختصاص داده است و کمترین مقدار مربوط به استان گیلان است که مساحت کمتری دارد.

نحوه چینش این مستطیل‌ها در هر ناحیه به گونه‌ای است که بزرگ‌ترین آنها در سمت چپ بالای ناحیه قرار می‌گیرد. در ناحیه سه، تهران بیشترن مقدار را دارد و در سمت چپ و بالا قرار گرفته است. هر چه به سمت راست و پایین آن ناحیه حرکت می‌کنیم، مربع‌ها کوچک‌تر (بیانگر استان‌هایی که درآمد حاصل از فروش در آن استان نسبت به سایر استان‌ها کمتر است) نمایش داده‌ می‌شود. استان گیلان کمترین میزان درآمد را داشته است، بنابراین در گوشه پایین سمت راست قرار گرفته است.

 

نمودار ستونی

مناسب‌ترین نمودار جهت نمایش روند تغییرات و مقایسه گزینه‌ها، نمودار ستونی است. به عنوان مثال روند تغییرات سود شرکت به ازاء سال‌های ۱۳۸۵ تا ۱۳۹۶ و یا میزان فروش در هر استان. در ادامه نمونه‌ای از این نمودار را به صورت دو بعدی و سه بعدی مشاهده می‌کنید.

 

 

 



نمودار ستونی خوشه‌ای

نمودار ستونی خوشه‌ای امکان مقایسه همزمان چند گزینه در بازه‌های زمانی مختلف را فراهم می کند. فرض کنید در مثال قبل، قصد مقایسه روند سود شرکت در سال‌های ۱۳۹۳ تا ۱۳۹۶ و به ازاء استان‌های اصفهان، یزد و فارس را داشته باشید. نمودار ستونی چنین امکانی را برای شما فراهم می کند. در ادامه نمونه‌ای از این نمودار را مشاهده می‌کنید.

 

 

 

 

 


نمودار ستونی انباشته

در نمودار ستونی خوشه‌ای، اقلام مورد مقایسه هر کدام در یک ستون جداگانه رسم می‌شدند، اما در نمودار ستونی انباشته، اقلام مورد مقایسه در یک ستون و به صورت انباشته رسم می‌شوند. نمونه نمودار ستونی انباشته برای مثال بالا را در ادامه مشاهده می‌کنید.

 

 

 


نمودار ستونی انباشته ۱۰۰%

نمونه‌ای از این نمودار را برای مثال سود در ۴ سال گذشته و در سه استان را در تصویر زیر مشاهده می‌کنید. همانطور که مشخص است، مقدار سود در استان‌های مختلف در هر سال بر روی یکدیگر و به صورت انباشته رسم شده است. ولی بر خلاف مثال قبل اندازه ستون‌ها نهایتا با هم برابر است. علت آن این است که در این نمودار مشخص می‌شود که سهم هر استان از سود کل هر سال چه درصدی از کل سود آن سال است. اذا اندازه تمام ستون‌ها برابر با ۱۰۰ درصد است.


 


نمودار دایره‌ای

نمودار دایره‌ای یکی از نمودارهای پراستفاده در هوش تجاری است و در اکثر گزارش‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد. به طور کلی هر وقت قصد محاسبه سهم هر جزء از کل را داشته باشیم، از این نمودار استفاده ‌میکنیم. به عنوان مثال سهم فروش هر کدام از کارمندان از فروش کل، یا سهم تولید هر استان از تولید کل …

واحد تولیدی را در نظر بگیرید که سه شعبه مختلف در سه استان اصفهان، مرکزی و یزد دارد. قصد دارد درصد تولید هر استان از کل استان را بداند. مناسب ترین نمودار برای نمایش چنین داده‌های، نمودار دایره‌ای است. چنین نمودارای در سه فرمت معمولی، سه بعدی و دونات در ادامه رسم شده است. این سه نمودار از لحاظ مفهومی تفاوت چندانی با هم ندارند و فقط از لحاظ گرافیکی و ظاهری متفاوت هستند.

نمودار دایره ای


نمودار دایره‌ای سه بعدی

نمودار دونات

نمودار دایره از دایره

در مواردی که تعداد رکوردهایی که می خواهیم بر روی نمودار دایره‌ای نمایش دهیم، زیاد باشد، نمودار دایره‌ای کارایی خود را از دست می‌دهد و مناسب نمی‌باشد. یکی از بهترین راه‌ها در موارد این‌چنین، ادغام کردن رکوردهایی هستند که در یک گروه هستند. برای این منظور می‌توان از نمودار دایره از دایره استفاده کرد.

به عنوان مثال فروشگاهی را در نظر بگیرید که اجناسی مثل، کیف، کفش، شلوار پارچه‌ای، شلوار لی، شلورا کتان، کمربند، پیراهن را به فروش می رساند. مسول فروشگاه قصد دارد درصد فروش هر کدام از محصولات از کل فروش را بداند. می تواند از نمودار دایره‌ای استفاده کند، اما تعداد اقلام زیاد است و همانطور که در تصویر زیر می‌بینید برخی از محصولات درصد بسیار کمی دارند و دیده نمی‌شوند. جهت مدیریت این موضوع می‌تواند شلوارها را جداگانه و به صورت نمودار دایره از دایره رسم کند. در دامه هر دو این نمودارها را مشاهده می‌کنید. در نمودار اول تمامی اقلام در یک نمودار دایره‌ای رسم شده‌اند اما در نمودار دوم، شلوار‌ها جدا شده‌اند و به صورت دایره‌ از دایره‌ نمایش داده شده‌اند.

 

 

نمودار دایره از ستون

از لحاظ تعریف دقیقا شبیه نمودار دایره از دایره است با این تفاوت که در نمودار دایره از دایره، هر دو نمودار به صورت دایره‌ای نمایش داده می‌شدند اما در این حالت، نموداراصلی به صورت دایره‌ای است و نمودار دوم به صورت ستونی نمایش داده می‌شود. نمونه نمودار دایره از ستون برای مثال فروشگاه را در ادامه مشاهده می‌کنید.